Hatay Depremzede Derneği: Antakya, Defne, Samandağ, Kırıkhan, İskenderun ve Arsuz ilçeleri özel afet bölgesi ilan edilsin

Hatay Depremzede Derneği, 6 Şubat zelzelelerinin birinci yıl dönümü nedeniyle hazırladığı ‘Hatay Sarsıntısının 1. Yılı Raporu’nu açıkladı. Dernek Yönetim Kurulu üyesi Ece Doğru, “Hatay halkı olarak, Hatay’da yıkımın en ağır yaşandığı; Antakya, Defne, Samandağ, Kırıkhan, İskenderun ve Arsuz ilçeleri için özel afet bölgesi ilan edilmesini talep ediyoruz. Yetkililere soruyoruz. Sanıyoruz ki 300 bine yakın binanın yıkılmış olması, on binlerce insanın hayatını kaybetmesi özel afet bölgesi ilanı için kâfi sebepleri oluşturmuyor. Pekala, bir kentin özel afet bölgesi olarak ilan edilmesi için diğer hangi şartlar gerekmektedir?” dedi.

Hatay Depremzede Derneği, 6 Şubat zelzelelerinin birinci yıl dönümü nedeniyle bugün Ankara Mülkiyeliler Birliği’nde basın açıklaması yaptı. Dernek, ‘Hatay Zelzelesinin 1. Yılı Raporu’nu kamuoyuyla paylaştı. Basın açıklamasına; CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin, SOL Parti Sözcüleri İlknur Başer ve Önder İşleyen, SOL Parti, TMMOB ve Eğitim-Sen üyeleri katıldı. Basın açıklamasını Hatay Depremzede Derneği Yönetim Kurulu üyesi Ece Doğru okudu.

“Devletin misyonunu üstlenmesi ve kamusal gücü süratle, en üst seviyede harekete geçirmesini talep ediyoruz”

Anka’nın aktardığına göre Doğru, şunları söyledi:

“Bizler, Hatay Depremzede Derneği olarak, 6 Şubat sarsıntılarının birinci yılını doldurduğumuz bu günlerdeki durumumuzu sizlerle paylaşmak için buradayız. Bir yıl evvelki o soğuk ve karanlık can pazarında en içten ve en insani hislerle sorulan ‘Orada kimse var mı?’ sorusunun sırf enkaz altında kalanlara sorulmadığını; enkazdan çıkabilenlere de sorulduğunu kabul ederek karşılık vermek için buradayız: ‘Evet, orada biz varız!’ Orada kimse var mı?’ sorusunun taşıdığı insani ve dayanışmacı hislerin ‘enkaz kaldırma’ ile sınırlı olmadığını; bu felaketin sonuçlarının sırf istekli dayanışmacı sivil toplum eliyle çözülemeyecek kadar büyük olduğunu; yetkisi, sorumluluğu ve imkanları çok büyük olan devletin gözü önünde, bile bile ve göre göre gelen bu felaketin vazifesini üstlenmesi ve kamusal gücü süratle ve en üst seviyede harekete geçirmesini talep etmek için buradayız.

“İktidar partileri ve kimi muhalefet partileri randevu taleplerimize olumlu dönüş yapmadı”

Yalnızca ‘moloz’ denilen enkazın kaldırılması değil; çok kültürlü hayatın uluslararası seviyede çok özel bir örneği olan Hatay’ımızın tarihinin, kültürünün, kıymetlerinin ve kendine has ‘yaşam ritminin’ de enkazdan çıkarılması; bu bedelleri benimseyen ve yaşatan Hataylıların da ruhsal, duygusal ve toplumsal olarak ‘enkazdan’ çıkıncaya kadar Hatay’ın unutulmaması gerektiğini bir kere daha haykırmak için buradayız. Bütün bunlar yapılırken, Hatay halkının isteklerini, hasretlerini, fikirlerini dikkate alan katılımcı bir yeniden inşa sürecini talep etmek için buradayız. Bu katılımcı sürece katkı sunmak, zelzelede yaşadıklarımız konusunda bir arşiv ve bellek oluşturmak; mahalle komitelerimiz aracılığı ile en geniş ve yaygın ölçekte derlediğimiz Hatay halkının ‘gerçek’ problemlerini ve tahlil tekliflerini sizinle paylaşmak için buradayız. Bu raporun içeriğini tesirli, yetkili ve ilgili olduğunu düşündüğümüz her yerle yüz yüze görüşerek anlatmak için bütün siyasi partilerden randevu talep ettik. İktidar partileri ve birtakım muhalefet partileri randevu taleplerimize olumlu dönüş yapmadılar. Umarız raporumuzu okuma zahmetine katlanırlar ve Hatay’ın sıkıntılarını ve tahlil tekliflerini ilk ağızdan, kaynağından öğrenme bahtını kullanırlar.

“80 sayfalık raporumuzda 18 ana başlık altında sıkıntıları ve hususları kayda geçirdik”

Kamusal bilgilere ulaşmak konusunda yaşadığımız tüm pürüz ve kısıtlara karşın tümüyle kendi imkanlarımız ile hazırladığımız ‘Hatay Sarsıntısının 1. Yılı Raporu’nu sizinle paylaşmak istiyoruz. Toplamda 80 sayfalık raporumuzda 18 ana başlık altında sıkıntıları ve hususları kayda geçirmek ve tarihe not düşmek istedik. Ana bahis başlıklarımız şöyle:

‘Deprem Öncesinde Hatay Sarsıntı Yönetmeliği ve İmar Affı, Sarsıntının İlk 10 Günü, Sağlık, Eğitim, Tüzel Durum, Ekonomi, Altyapı ve Ulaşım, Üretim, Ekolojik Yıkım, Rant/Talan, Zeytinlikler, İnsan Hakları İhlalleri, Demografik Yapı ile Kültürel/Tarihsel Miras, Bayanlar, Çocuklar, Gençler, Engelliler, Ampüte Yurttaşlar, Yaşlılar, Kayıplar.’

“5 milyona yakın kişinin farklı bölgelere göç etmesi ve hayatın altüst olmasıyla karşı karşıya kaldık”

6 Şubat zelzeleleriyle birlikte ülkemizde 11 ili kapsayan, direkt 14 milyon civarında olmak üzere aslında 81 milyonu etkileyen, 50 bini aşkın vatandaşın hayatını kaybettiği, 100 bini aşkın yaralının, sayıları belirsizliğini korusa da bine yakın kaybın; 3 bin civarında kimsesiz kalan çocukların olduğu; bin civarında ampüte bireylerin olduğu, tarihi yapılarla birlikte 35 bin binanın yıkıldığı, 300 bine yakın binanın ağır hasar aldığı 2 milyon kişinin barınma sorunu yaşadığı, 5 milyona yakın kişinin farklı bölgelere göç ettiği, 700 bine yakın insanın geçim imkanlarını kaybettiği ve aslında ömrün altüst olduğu bu afetin böylesi bir felakete dönüşmesi ile karşı karşıya kaldık. 11 kent arasında tüm bu yaşanılanların en yıkıcı sonuçlarını Hatay’da yaşadık.

“Kendi çocuklarınızı bu ortamda, bu haliyle okula gönderir miydiniz?”

Hatay halkı olarak sarsıntının üzerinden geçen 1 yılı değerlendirdiğimiz bu raporda daha saymadığımız birçok sorun olmasına karşın yalnızca rapordaki başlıkların bu kentin, Hatay halkının neler yaşadığının, ne durumda olduğunun gözler önüne serilmesi açısından çok önemli bir bilgi oluşturacağını ama yeniden de yetersiz kaldığını düşünüyoruz. Bu yetersizlik ve mümkün yanılgıların bir kısmının sebebi de kamusal makamların bilgi paylaşma konusundaki isteksizliğidir. Geçen 1 yılda; çocukların ve gençlerin yaşamış olduğu ruhsal yıkımlarının yanı sıra eğitime dair yaşadıkları derin eşitsizlik de sürüyor. Sarsıntı bölgesinde eğitimde belirttiğimiz sıkıntıların süratlice çözülmesi gerekmektedir. Yetkililere sesleniyoruz; ‘Kendi çocuklarınızı bu ortamda, bu haliyle okula gönderir miydiniz?’ Çocuklarımızın geleceklerinin karartılmasına izin vermeyeceğiz.

“Biz yalnızca ölmedik, öldürüldük de”

Anayasal bir hak olan sıhhate erişim hakkına erişemeyenler olarak tam teşekküllü hastane talebimizde ısrarcıyız. Hali hazırda var olan yönetmelikler, mevzuatlar yahut kanunlar sarsıntı şartlarına göre revize edilerek halkın muhtaçlıkları karşılanmalıdır. Mahallelerde nüfusu gözetilmeksizin aile sağlığı merkezlerinin oluşturulması gerekmektedir. Yetkililere soruyoruz; ‘Sağlığa erişim bu boyutlardayken sizler, kendiniz yahut yakınlarınız için bu kentte yaşamak ister miydiniz?” Halkın talepleri ivedilikle karşılanmalıdır. Sağır sultan bile sarsıntının yaşanabileceğini biliyorken ne iktidar ne de yerel idareler bu bahiste tedbir almamışlardır. Taban sıvılaşmasının ağır olduğu, altından fay çizgisinin geçtiği Amik Ovası’na tüm ikazlara karşın hastanenin, havaalanının, stadyumun yapılmasında ve bu yapılarla birlikte barınma amacıyla inşa edilen yapıların artmasında, kentin o bölgeye doğru yönelmesinde zelzeleyle birlikte hayatını yitiren insanların sorumlularının bu yaşanılanlardan sonra özeleştiri vermemesini, istifa etmemesini Hatay halkı olarak unutmuyoruz, affetmiyoruz. Biz yalnızca ölmedik, öldürüldük de. Her zaman dediğimiz zelzele değil kapitalizm öldürür.

“Rezerv alan ile endişelenen halk, komşusunu, mahallesini ve tarihi hafızasını korumak istiyor”

Deprem öncesi tüm renkliliğiyle ömrü yeniden yaratan bu kadim memleketten sesleniyoruz; ‘Burada bu renkliliğin ne griye ne de siyaha dönmesine asla izin vermeyeceğiz.’ Kentteki demografik yapı, kültürel ve tarihi dokunun değeri Hatay halkı için çok çok önemli bir yerde duruyor. Kentin yeniden inşasında atılacak tüm adımların kentin bu hassasiyeti gözetilerek atılması gerekmektedir. Rezerv alan ile endişelenen bu halk, komşusunu, mahallesini ve tarihi hafızasını korumak istiyor.

“DEMAKDER, yakınları için hayatlarını kaybetmiş olsalar da buna dair küçük bir ipucu istiyor”

Deprem sonrası yaşlılar, engelli bireyler gibi ampüte bireyler ve kimsesiz kalmış çocuklar benzeri vatandaşlardan oluşan devasa dezavantajlı gruplar meydana geldi. Bu vatandaşlarımızın yaşamış olduğu sıkıntılar görülmüyor, duyulmuyor! Yetkililere soruyoruz; ‘Yakınlarınızdan biri dahi, bu dezavantajlı kümelerden herhangi birine dâhil olmuş olsaydı neler yapardınız?’ birebirini istiyoruz. Zelzele sonrası yakınlarının hayatını kaybedip kaybetmediğini dahi bilemeyen kayıp aileleri aylardır seslerini duyurmaya çalışıyor. DEMAKDER, yakınları için hayatlarını kaybetmiş olsalar da buna dair küçük bir ipucu istiyor. Bu Kadar insanın ölüsünü yahut dirisini hala bulamayan yetkililere sesleniyoruz; ‘Umarız ki bu türlü şeyler yaşamazsınızfakat yaşamış olsaydınız devletin tüm imkânlarını seferber ederdiniz değil mi?’ İşte, biz deseferberliği istiyoruz. Bu Kadar mağduriyet yaşayan bir halk, maalesef hak arama konusunda başını kaldırıp haklarıyla uğraşabilecek bir noktaya dahi gelemedi. Riskli alan, rezerv alan, yerinde dönüşüm, hak sahipliği benzeri kavramların tartışıldığıfakat halkın gereksinimlerini ne derece karşıladığının tam bir muamma haline geldiği kavramlar, halkı belirsizliğe ve kaosa sürüklüyor. Tüm bu muğlaklıklara ve hak kayıplarına karşın sorularına karşılık alamayacağını düşünen bu yüzden dava açmaktan geri duran bir halkın çaresiz bırakılmasına izin vermeyeceğiz.

“Sizler elektriksiz, susuz birkaç saat bile yaşayamayacakken tüm bu problemleri bu halkın yaşamasına nasıl göz yumuyorsunuz?”

Sanayi, ticaret, tarım, inşaat, turizm alanlarda yaşanan problemler; daha önce kendi ekonomik döngüsüyle hayatını sürdürmeye çalışan, yıkık bir kent sonrası ağır ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalan bir halkın bu kentte yaşamasının önünde büyük bir mahzur teşkil ediyor. Kentin üretime dayalı ve kamucu bir ekonomik döngüye yeniden kavuşturulması için atılması gereken adımlar süratlice atılmalıdır. Kentte yaşanan elektrik, su, internet, kanalizasyon, yol, ulaşım gibi alt yapı ve üst yapı temelli problemler kurumlar tarafından sahiplenilmiyor ve öbür kurumların sorumluluğunda denilerek olan yeniden halka oluyor. Yetkili bakanlıklar ve yerel idarelere sesleniyoruz; Sizler elektriksiz ve susuz birkaç saat bile yaşayamayacakken, çukurlu yollardan kaçmaya çalışırken kaza tehlikesi yaşamayanlar olarak tüm bu problemleri bu halkın yaşamasına nasıl göz yumuyorsunuz? Enkaz ve molozlar kaldırılırken, taşınırken, döküm alanlarına dökülürken bilim insanlarının ikazlarına kulak tıkayanlara soruyoruz; Sizler, çocuklarınızın ve sevdiklerinizin asbeste maruz kalmasına izin verir miydiniz? Bu halkın yıllar sonra asbeste maruziyetten yaşaması muhtemel hastalıkların sorumluluğundan kim, nasıl kaçacak? Moloz döküm alanları ile kentte yeni moloz dağlar oluşturuldu, üstelik zeytinliklerimiz hedef alınarak, ağaçlarımız, bahçelerimiz ellerimizden alınarak onlara el konularak. Hatay halkı zeytinliklerine sahip çıkarak hayatı savunmaya devam edecek.

“Depremin ilk günlerinde yalnız ve çaresiz bırakılan, vefata terk edilen bu halk kendisine yaşatılanları asla affetmeyecek”

Depremin ilk günlerinde yalnız ve çaresiz bırakılan, mevte terk edilen bu halk kendisine yaşatılanları asla unutmayacak, asla affetmeyecek. Alınması gereken tüm tedbirler alınmış olsaydı bu kadar bina yıkılmayacaktı, afete hazırlıklı olunsaydı ve gelen yardım ekiplerinin kente girişi engellenmemiş olsaydı bu kadar insanımız ömrünü yitirmeyecekti. Hatay halkı olarak, bundan sonra nerede olursa olsun yaşanabilecek tüm zelzeleler için uyarıyoruz; Tedbir alınsın, bir daha insanlar ölmesin, hayatlar ve geleceğimiz kararmasın. Konutlarından, sokaklarından, komşularından, topraklarından, memleketlerinden uzaklaşıp göç etmek zorunda kalan vatandaşlarımızın yanı sıra bu ağır şartlara dayanamayıp bu belirsizlik yumağı içinde kalanlarımız da göçe zorlanıyor.

“Özel afet bölgesi ilan edilmesini talep ediyoruz”

Bu kadar devasa problemler ortada dururken hala bu kent için Özel Afet Bölgesi ilan edilmemesinin özel bir nedeni var mı? Eğitimin, sıhhatin, ulaşımın ve daha birçok alanın nitelikli, ulaşılabilir ve bedelsiz olması; üreticilerin ekonomik manada desteklenmesi, istihdamın sağlanması ve işsizliğin giderilmesi; kalıcı konutların hızlıcafakat inançlı bir şekilde bedelsiz teslim edilmesi, esnafların desteklenmesi, kamu çalışanlarının maaşlarında iyileştirme yapılması benzeri taleplerimizin karşılanması için devletin bu kente özel bir bütçe ayırması elzemdir. Bu kapsamda Hatay halkı olarak, Hatay’da yıkımın en ağır yaşandığı; Antakya, Defne, Samandağ, Kırıkhan, İskenderun ve Arsuz ilçeleri için Özel Afet Bölgesi ilan edilmesini talep ediyoruz. Yetkililere soruyoruz. Sanıyoruz ki 300 bine yakın binanın yıkılmış olması, on binlerce insanın hayatını kaybetmesi Özel Afet Bölgesi ilanı için kâfi sebepleri oluşturmuyor. Pekala, bir kentin özel Afet Bölgesi olarak ilan edilmesi için öbür hangi şartlar gerekmektedir?”

Derneğin basın açıklamasının akabinde söz alan CHP Adana Milletvekili Şevkin, şunları söyledi:

“Seferihisar’da yaşanan zelzele sonrasında kurulan Sarsıntı Komisyonu’nda faal şekilde yer alan jeoloji mühendisiyim. Orada yaptığımız bütün ikazlar 524 sayfalık bir zelzele raporu üretimimiz oldu. Onlarca kurumu dinledik. Seferihisar’da yaşadığımız sarsıntı öncesi fay yasasının çıkarılması, fay zonlarının etrafının bilimsel bilgilerle çalışılarak buraların yapı yasaklı alan olarak ilan edilmesi ve imar planlarına da bu yapı yasaklı alanların işlenerek asla yapılaşmaya izin verilmemesine dair vermiş olduğumuz kanun teklifi AKP ve MHP oylarıyla ne yazık ki reddedildi. Sarsıntı Komisyonu’ndaki önermelerimizde de ‘Afet Bakanlığı’ kurulması ve 1969’dan beri yürürlükte olan Afet Yasası’nın günümüz şartlarına uyarlanması ve bütünlüklü bir afet çalışmasının yapılmasına dair yüzlerce önermemiz var bu 524 sayfalık raporda. Maalesef hiçbiri hayata geçmedi.

“Bu felaket değil afet de değil; insan eliyle, insanların tedbir almaması nedeniyle bir tabiat olayının afete dönüşmüş şeklidir”

Ben de Adana’da o büyük sarsıntıyla yüzleştim. Etrafımda 11 apartman, komşularım, her bir apartmanda 90’ar kişi olmak üzere 524 kişiyi de Adana’da kaybettik. Bayraklı’da 171 kişi ölmüştü. Bütün Türkiye ayağa kalktı. Adana’da 524 kişi, sarsıntı yokmuş gibi davranıldı. Bu felaket değil afet de değil. İnsan eliyle, insanların tedbir almaması nedeniyle bir tabiat olayının afete dönüşmüş formudur. Resmi verilere göre 50 binin üzerinde insan hayatını yitiriyorsa kaldı ki bunun bu sayıların olmadığını hepimiz biliyoruz. Bu sayının 300 bin civarında olma mümkünlüğünün, kullanılmayan GSM operatörlerinin de sayısına baktığımızda neredeyse o civarda olduğu bir süreçte hala bu kadar büyük yıkım ve acıdan ders almayan bir hükümetle karşı karşıyayız.”

SOL Parti Sözcüsü Başer ise şöyle konuştu:

“Hatay halkı zelzeleden beri çözülmeyen sıkıntılarının çözülmesini ve insanca ömür şartlarını istiyor”

“Sağlıklı kentlerin inşa edilmesi ve Hatay’ın problemlerinin çözülmesi için mücadeleye devam edeceğiz. Hala oradaki halk sağlık sorunu yaşıyorsa, çocuklarımız eğitime ulaşamıyorsa, yağmur yağdığında çadırlarda hala mahsur kalıyorsa ve hayatını zar zor idame ettiriyorsa bu ülke eşitsizlikler içinde yaşıyor demektir. Buna kimse üç maymunu oynayarak gözünü, kulağını kapatarak ve susarak üstünü örtemez. Hatay halkı tek bir şey istiyor. Sarsıntıdan beri çözülmeyen problemlerinin çözülmesini ve insanca ömür şartlarını istiyor.”