Türkiye’de turizm sektörü, kırılan rekorlara rağmen neden durgunluk yaşıyor?

Özge Özdemir
BBC Türkçe

Tatil yerlerindeki boş şezlonglar ve ilgi görmeyen restoranlar tartışmalarının ortasında turizm dalına dair ikinci bölüm bilgileri geldi.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında turizm geliri bir evvelki yıla göre yüzde 12 arttı.

Bu, turizm gelirlerinde ikinci çeyrek rekorunun kırıldığını gösteriyor.

Aynı devirde gelen ziyaretçi sayısı ise yüzde 15 artarak 16 milyon şahsa ulaştı.

Bu sayılar şaşırtan değil.

Pandemi sonrası global olarak turizm ve seyahat dallarında daima bir yükseliş yaşanıyor.

Avrupa dahil olmak üzere çoğu ülkede ziyaretçi sayısında rekorlar kırılıyor.

Şaşırtıcı olan, bu yaz uzun bir aradan sonra ilk defa Türkiye’de turizm kesiminin evvelki yıllara göre ivmelenen büyümesinin sakinleşmesi.

Turizm sektörü temsilcileri bir yavaşlama olduğu konusunda hemfikir lakin bu durumun sebepleri konusunda aralarında görüş ayrılıkları var.

Otellerde doluluk oranı yüzde 60’da kaldı

Tüketici Konfederasyonu Turizm Komisyonu Başkanı Mehmet Gem, yıllar sonra ilk kez bir Temmuz ayının boşluklarla geçtiğini belirtiyor.

Otellerdeki en fazla doluluk oranının yüzde 60’a ulaştığını söyleyen Gem, olağanda Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında doluluk oranının en az yüzde 90-95 seviyesinde olması gerektiğini vurguluyor.

Bakan’dan Çeşme ve Bodrum açıklaması

Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin’e göre ise sayılarda geçen yıla göre çok fazla bir düşüş yok.

Ancak Eresin EURO 2024 ve 2024 Paris Olimpiyatları nedeniyle uluslararası turizm trafiğinde bir yavaşlama olduğu görüşünde.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Haziran ayında ziyaretçi sayısının artışında bir yavaşlama olduğunu kabul ediyor.

Bu hafta düzenlediği basın toplantısında Ersoy, Çeşme ve Bodrum’daki doluluk oranlarının az olmasının yalnızca Avrupa’daki turnuvalara bağlanamayacağını söyledi.

Yunan adalarının sağladığı vize kolaylığının da bir etmen olabileceğini kabul eden Ersoy’a göre Çeşme ve Bodrum’daki sorunun temelinde iki neden var:

Bu bölgelerde sezon 12 aya yayılamadığı için kısa ve bu bölgeler yalnızca yerli turiste hitap ediyor.

Ersoy, buralardaki yerel idareleri ise sezonun uzaması için geliştirdikleri projelere siyasi yaklaşmakla suçladı.

Yunan adaları mı kur farkı mı?

Ancak turizm sektöründe markalaşma ve pazarlamaya dair yapısal meselelerin ötesinde bir kaybın bu yaz gerçekleştiği ortada.

Şezlong için, kıyıda tüketilen yiyecek ve içecekler için, restoranların kestiği hesaplar için ödenen yüksek ölçüler bu yaza damga vurdu.

Ödenilen fiyatlar için sosyal medyada paylaşılan faturalar ve hesaplar, Yunan adalarına artan ilginin nedeni olarak gösterildi.

Yunan adalarının sağladığı kapıda vize kolaylığı sayesinde tatil için buralara ilgi arttı, adaların kur farkına karşın Türkiye’den daha ucuz olduğuna dair sosyal medyada çok sayıda yorum yapıldı.

Turizmciler, Yunan adalarına artan ilginin bir etmen olduğunu kabul ediyor, fakat tek sebep bu değil.

Türkiye’de bu yaz turizm ve konaklama fiyatlarının, kurun baskılanması sebebiyle daha yüksek kaldığı konusunda görüş birliği var.

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz Bağlıkaya, “Döviz kur artışının, maliyet artışlarının çok altında kalması konaklama başta olmak üzere tatil fiyatlarında bir yükselişe neden oldu” diyor.

Yurt içi seyahat oranı düştü

TÜİK verilerine göre Ocak-Mart 2024 döneminde yurt içinde seyahate çıkan kişi sayısı, evvelki yıla göre yüzde 4 düştü.

Yine dönem kişi başı ortalama harcama, 2207 TL’den 4593 TL’ye çıktı.

Piyasada uzun vakittir hükümetin kuru baskılayarak enflasyonla mücadele etmeye çalıştığına dair haberler var.

Bu da, üretici enflasyonunun da artmasıyla turizm sektöründe bu yaz daha yüksek zamların yapılmasına yol açtı.

Akdeniz’deki diğer ülkelerle rekabet

Ancak bu fiyatlar yalnızca yerli turist için değil, yabancı turistler için de artık yüksek kalmış durumda.

Tüketici Konfederasyonu’ndan Mehmet Gem, “Konaklamadaki bu artırımla Akdeniz çanağında rekabet ettiğimiz diğer ülkelere göre daha pahalı pozisyona geldik” diyor.

“Bize gelen müşteri kitlesi Avrupa’da enflasyonu hisseden ve alım gücü düşen müşteri kitlesi. Orta ve ortanın alt sınıfı bize geliyor. Onlar da bu fiyat farklılıklarından etkilendiği için öbür alternatiflere kaydılar” diyen Gem’e göre Türkiye’den daha ucuz olan Mısır ve Fas ülkeler son vakitlerde önemli bir talep almaya başladı.

Bodrum Otelciler Derneği (BODER) Başkanı Ömer Faruk Dengiz de Mısır, Fas, Tunus ve Dubai’nin Türkiye ile rekabet eden bir pozisyona geldiğini söyledi.

Avrupa Seyahat Komisyonu’nun geçen ay yayımlanan raporuna göre yılın ilk dört ayında İspanya’ya olan talep bir evvelki yıla kıyasla yüzde 14,5 arttı.

Yunanistan için bu data yüzde 24,4, İtalya için ise yüzde 17,8.

Fahiş fiyatlara karşı zabıtalar

Diğer yandan fahiş fiyatlar ve dolandırılan turistlere dair haberler kesimin eleştirilmesine yol açıyor.

Geçen ay Antalya’da bir işletmenin yabancı bir turistten iki bardak nar suyu karşılığında 1200 TL alması büyük bir tartışmaya yol açtı.

Olaya müdahale eden zabıtalar sayesinde turistin parasını geri alması sağlandı.

Bodrum Otelciler Derneği (BODER) Başkanı Ömer Faruk Dengiz’e göre lakin münferit olaylardan bahsetmek mümkün.

Rekabet ortamında Bodrum’un global olarak beğenilen bir yer olduğunu, bu yüzden Bodrum’un isminin çıktığını düşünen Dengiz, zabıtalarla kontrollerin gerçekleştirildiğini ve bu söylentilerden dolayı işletmelerin de olduğunu belirtiyor.

Türkiye’nin yabancılardan elde ettiği turizm geliri, dış ticaret açığının kapanması ve cari istikrarın sağlanması açısından çok önemli.

Pandemiden evvelki yıllarda turizm gelirinin dış ticaret açığının yüzde 40’ından fazlasını kapattığı devirler olmuştu.

Bodrum Otelciler Derneği’nden Dengiz, “Ben çok kriz yaşadım, bu en berbat sü mü deseniz, hayır” diyerek turizm dalının daha az kazanma uğruna ziyaretçileri mutlu etmeye devam edeceğini söylüyor.