Yeni müfredat kademeli olarak uygulanacak: Hangi değişiklikler yapıldı?

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının onay sürecinden geçen “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli”ni onayladı. Yeni müfredatta yüzde 35 oranında seyreltme yapılırken bileşen sayısının azaltıldığı okul öncesi eğitim müfredatının, her bir alanda ortalama yüzde 50 oranında sadeleştirildiği belirtildi.

Milli Eğitim Bakanlığınca (MEB) kamuoyunun görüşüne açıldıktan sonra Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının ardından Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in onayından geçen yeni müfredat, MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü koordinesinde geliştirildi.

Bu kapsamda Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ne uygun 9 ortak dersin öğretim programı ile bir ortak metin, Temel Eğitim Genel Müdürlüğünce 9 zarurî dersin öğretim programı ile okul öncesi eğitim programı, Din Öğretimi Genel Müdürlüğünce 2 mecburî dersin öğretim programı ile 4 seçmeli dersin öğretim programı ve 1 anadolu imam hatip lisesi meslek dersi öğretim programı güncelleme ve sadeleştirmeler yapılarak hazırlandı.

Yeni müfredat çalışmalarında ülke bazlı yapılan karşılaştırmalarda mevcut müfredatın muadillerinden iki kata yakın bir seviyede daha ağır olduğu belli oldu. Bilgi erişiminin zor olduğu devirlerde yapılan müfredatların dünya genelinde de revize edildiği ve bilgi edinmedeki kolaylıklardan hareketle seyreltilmeye gidildiği tespiti yapıldı. Yapılan incelemelerde mevcut müfredatın öğrenme çıktılarının incelenen ülkelere göre yüzde 50 fazla olduğu belli oldu. Bu kapsamda yeni müfredatta yüzde 35 oranında öğrenme çıktılarında seyreltme gerçekleştirildi.

Ortak metin oluşturuldu 

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde, tüm öğretim programlarının genel çerçevesini ve bileşenlerini ihtiva eden “Ortak Metin” oluşturuldu. Yeni müfredatta dünyada değişen durum ve gereksinimlere göre yeniden düzenlenebilecek şekilde esnek bir yapı benimsendi. Bu kapsamda tüm derslerin öğretim programında aktüel bilim ve teknolojik gelişmelerin öğrenme ortamlarına daha kolay yansıtılabildiği bir anlayış benimsendi.

“Erdem-değer-eylem modeli”

Birçok bileşenden oluşan yeni öğretim programlarının en çok önemli bileşeni “Erdem-Değer-Eylem Modeli” oldu. Modelin ana gayesi, hareketlerden kıymetlere, kıymetlerden faziletli beşere, faziletli beşerden ise en son hedef olan “huzurlu aile ve toplum” ile “yaşanabilir etrafta huzurlu beşere ulaşmak” olarak belli oldu.

“Bütüncül yaklaşım”

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programları ile öğrenciyi bilişsel, sosyal, duygusal, fizikî ve ahlaki açıdan bir bütün olarak gören “Bütüncül Eğitim Yaklaşımı” benimsendi. Programlar ile bilgi ve beceriyi sentezleyen, soyut zihinsel süreçleri somutlaştıran, milli, manevi ve üniversal bedelleri özümseyen ve uygulayan faal, etrafıyla etkileşim içerisinde bireyler yetiştirmek amaçlandı. Ayrıyeten, günlük hayatta ihtiyaç duyulan okuryazarlık marifetleri, sistem fikri etrafında öğretim programlarına yansıtıldı. Bağlamsal ve çevresel özelliklerin dikkate alınması ilk defa okul temelli planlama bileşeni yoluyla öğretim programlarında yer buldu. Öğretmen geribildirimleri yoluyla öğretim programlarının daima kıymetlendirilmesi anlayışı geliştirildi. Uygulamaya dönük süreç ve durum temelli ölçme ve değerlendirme anlayışı benimsendi.

“Farklılaştırılmış eğitim”

Öğrenci farklılıklarının göz gerisi edilmesinin önüne geçilerek farklılaştırma aktiflikleri oluşturuldu. Böylelikle eğitimde fırsat ve imkan eşitliğinin sağlanması amaçlandı. Bu kapsamda yeni müfredatta ilk defa sınıflarda farklı yeteneklere ve ilgilere sahip öğrencilere yönelik “zenginleştirilmiş” ve “destekleyici” eğitimlerin sunulacağı “farklılaştırılmış eğitim” yaklaşımı kapsamlı şekilde yansıtıldı.

Okul öncesi programı 

Okul öncesi eğitim programında çocukların içinde bulunduğu devirler dikkate alınarak “gelişim alanı” yaklaşımından “öğrenme alanı” yaklaşımına geçildi. Ayrıyeten, okul öncesi eğitimin mevcut programındaki yoğunluk giderilmeye çalışıldı. Bileşen sayısının azaltıldığı program, her bir alanda ortalama yüzde 50 oranında sadeleştirildi. Ortak metinde yer alan tüm bileşenler, okul öncesi eğitim programına uyarlandı. Bunun yanında, bedeller ve bunun eylemleri çocukların gelişimsel özellikleri göz önüne alınarak yeniden yazıldı. Kıymetlerin uygulanmasında öğretmenlere rehberlik etmek ve pahaların bağlayıcılığını vurgulamak üzere söylediği söz edilen başlık altında öğretmenlerin aylık planda en az 4 bedele yer vermesi, bu bedelleri aylık plan takip çizelgesine işlemesi, çocukların bedellere ilişkin maharetlerini izlemek üzere her eğitim öğretim yılında ikişer sefer olmak üzere “beceri müşahede formu” ve “beceri edinim raporu”nun doldurması zarurî tutuldu.

“Dört lisan mahareti odaklı değişim”

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde Türkçe’nin bütün zenginliğiyle toplumun birbiriyle bağlantısına, bu irtibatı anlamlandırma eforlarına ve kültür ögelerini kuşaktan nesile aktarılmasına öncülük ve eşlik ettiğine vurgu yapıldı. Bu nedenle Türkçenin öğretimi ve öğrencilerin lisan maharetlerinin geliştirilmesi, eğitim sisteminde temel bir siyaset olarak yer aldı. Türkçenin tesirli kullanılmasına yönelik maharetlerin kazandırılması da tüm derslerin ortak amacı olarak belli oldu. Türkçe öğretiminde dört lisan hünerinin geliştirilmesine yönelik kademeler arasında bütünlük sağlandı. Türkçe, Türk lisanı ve edebiyatı dersi öğretim programlarında sanat odaklı yaklaşım benimsendi. Bu derslerin öğretim programlarında yer alan “üretim atölyeleri” ve “edebiyat atölyeleri” kısımları ile araştıran, öğrenen, tahlil eden, üreten ve kendini ifade edebilen bireyler hedeflendi.

İlk yazılacak söz: Anne 

İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda harflerin veriliş sırası “Ses Asıllı İlk Okuma Yazma Öğretimi” prensiplerine uygun biçimde, kolaydan zora, yakından uzağa olarak tasarlandı. Ses gruplarının oluşturulmasında kolay sesletim, kullanım sıklığı, yazım kolaylığı, sözcük üretimi, harflerin sesleri ve formları dikkate alındı. İlk oluşturulan hece ve sözlerin “an”, “ana” ve “anne” olmasının da çocuğun yakın etrafından örnekler verebilmesine fırsat tanıyacağı belirtildi. Harflerin kullanım sıklığı dikkate alınarak manası bilinen hece ve sözcüklere ulaşma yoluyla okuduğunu manaya maharetini desteklemek amaçlandı. Ezberden uzak ve manalı öğrenmenin sağlanması için yalnızca manalı hece ve sözcüklerle çalışılması gerektiği açıkça vurgulanarak, harflerin öğretiminde uyulması gereken müddetler programda belirtildi.

“Milli sanayii hamleleri”

Yeni müfredattaki kimi derslerde Türkiye’nin kalkınma projelerine dair çeşitli içeriklere de yer verildi. T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde, Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş tarihinin yanı sıra milli sanayi atılımları de yer alacak. Biyoloji dersinde Türkiye’nin aşı geliştirme projeleri, bor madeniyle yürütülen çalışmalar, “Sıfır Atık Projesi”, coğrafya dersinde “Mavi Vatan” ve “Gök Vatan” kavramları ele alınacak. TÜBİTAK UZAY ve TUA, Türkiye’nin ilk uzay yolcusu Alper Gezeravcı, ilk yerli araba TOGG ve milli kalkınmada tesirli olan diğer projeler de müfredatta yer aldı.

“Ulusal ve uluslararası suların gelecekteki durumu”

Coğrafya dersi öğretim programında ise Türkiye’nin kara, deniz ve hava egemenlik alanıyla bir bütün olarak vatan şeklinde algılatılması sağlandı. Programda ülkenin kara, deniz ve hava alanını da içeren bütüncül bir coğrafya öğretiminin verilmesi amaçlandı. Programda Türkiye ve Türk dünyasını merkeze alan ve bu pencereden dünyanın tarihi, siyasi, tüzel, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan yorumlanmasını ve açıklanmasını temel alan bir yaklaşım izlendi.

Türkiye’nin KKTC ve diğer Türk devletleri başta olmak üzere bölgesel açıdan tarihi, kültürel ve jeopolitik bağları daha kapsamlı ele alındı. Ayrıyeten, ülkenin Mavi Vatan’da gerçekleştirdiği hidrokarbon (enerji) aramaları ile denizlerdeki coğrafik ve türel haklar, ulusal ve uluslararası suların gelecekteki durumu ve ülke için ehemmiyeti vurgulandı. Jeopolitik istikametiyle denizlerin ve ulusal hava alanının Türkiye, Türk dünyası, bölge devletler ve diğer dünya devletleri için kıymetine yer verildi.

Ülkede gerçekleştirilen uzay çalışmaları, Antarktika’daki faaliyetler, yurt dışında ve yurt içinde gerçekleştirdiği milli üretim faaliyetleri de yeni öğretim programlarında yer aldı. Bunların yanı sıra, coğrafya ve ilgili öğretim programlarında afetlerden korunma yollarına ve afetlerden etkilenme riski yüksek olan savunmasız gruplar (çocuklar, yaşlılar, özel gereksinimli bireyler vb.) ile afet ve acil durumlarda çocuk haklarına yer verildi.

“Filistin meselesi”

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli müfredatında “bilgi aktarımı” odaklı öğretimden “tarihsel düşünme becerilerini” merkeze alan tarih öğretimine geçildi. Ortaöğretim 9, 10 ve 11. sınıf tarih ile ortaöğretim 12. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersleri program taslaklarını ve eğitim uzmanlarının görüşlerini derledi.

Bu kapsamda liselerde haftada 2 ders saati olarak okutulan tarih dersi programında, insanı ve onun faaliyetlerini geçmiş, bugün ve gelecek bağlamında anlamlandırabilmek için gerekli bilgi, maharet ve bedellerle donanmış “tarih okuryazarı” bireyler yetiştirmek amaçlandı. Bunların yanı sıra, tarih dersi aracılığıyla öğrencilerin, Türk milletinin insanlığa katkılarına dair ispatlar göstermeleri, Türk tarihini ve kültürünü oluşturan temel öge ve süreçleri açıklamaları, milli kimliğin oluşum sürecini çözümlemeleri, medeniyetin dayandığı milli ve manevi bedelleri davranışlarına yansıtmaları ve insanlığın ortak mirasının korunmasında ve yaşatılmasında hassaslık göstermeleri hedeflendi.

Matematik ve fen bilimleri eğitim programı 

Matematik ve fen öğretiminde günlük hayatla ilgili hünerlere tartı verildi. Matematik alan maharetleri ilkokul, ortaokul ve lise seviyesini kapsayan ve süreç bileşenleri ile modellenebilen marifetler dikkate alınarak belli oldu. Yeni müfredatta yer verilen beş matematik alan mahareti, matematiksel muhakeme, matematiksel sorun çözme, matematiksel temsil, bilgi ile çalışma ve dataya dayalı karar verme, matematiksel araç ve teknoloji ile çalışma olarak planlandı. Matematik dersi öğretim programlarında, mevcut öğretim programlarında yer almayan “sayma ve algoritma, algoritma ve bilişim, istatiksel araştırma süreci” temalarına yer verildi.

“Toprak ve tarım”

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde 13 farklı fen bilimleri alan hüneri tanımlandı. Fen bilimleri alan maharetleri, bilimsel müşahede, sınıflandırma, bilimsel gözleme dayalı tahmin, bilimsel dataya dayalı tahmin, operasyonel tanımlama, hipotez oluşturma, deney yapma, bilimsel çıkarım yapma, bilimsel model oluşturma, tümevarıma dayalı akıl yürütme, tümdengelime dayalı akıl yürütme, ispat kullanma ve bilimsel sorgulama maharetlerinden oluştu.

Fen bilimleri alan maharetlerinin tamamı birbiriyle bağlantılı, kimileri ise birden fazla beceriyi kapsayacak biçimde yapılandırıldı. Fen bilimleri öğretim programlarında ilk defa “toprağı tanıyorum, tarımı keşfediyorum” ünitesi öğretim programına 3. sınıf seviyesinde eklendi. Bu yolla “toprak ve tarım” konusunda farkındalığı artıracak bir temel oluşturulması amaçlandı.

Sosyal bilimler için 17 alan becerisi 

Yeni müfredatta sosyal bilimler alan maharetleri kapsamında yerli ve yabancı literatür, alanın kendine mahsus yapısı ve çağın gereklilikleri göz önünde bulundurularak, 21. yüzyıl maharetleri ile de güçlü ilişkileri olan 17 alan mahareti belli oldu.

Bunlar, “zamanı algılama ve kronolojik düşünme”, “kanıta dayalı sorgulama ve araştırma”, “tarihsel empati”, “değişim ve sürekliliği algılama”, “sosyal katılım”, “girişimcilik”, “mekansal düşünme”, “coğrafi sorgulama”, “coğrafi müşahede ve saha çalışması”, “harita”, “tablo, grafik, biçim ve diyagram”, “mantıksal muhakeme”, “felsefi sorgulama”, “felsefi muhakeme”, “felsefi fikir ortaya koyma”, “eleştirel sosyolojik düşünme”, “tarihsel sorun tahlili ve karar verme” hünerleri olarak sıralandı.