Dışişleri Bakanı Fidan’dan ‘ABD ile İran çatışması’ açıklaması: Durum iyi değil

Dışişleri Bakanı Fidan, katıldığı A Haber yayınında gündemi değerlendirdi, soruları yanıtladı.

Fidan, ABD’nin İran takviyeli gruplara düzenlediği hücumlara yönelik soruya ilişkin, ABD’nin “ateşle oynadığını” vurgulayarak, “Ateşle oynadığınız zaman o ateş her an yangına dönüşebilir. Denetim altına alınamayabilir. Burada bir riskle karşı karşıyayız. Bu denetim altına alınamamazlık sıkıntısı bir tehdit olarak karşımızda duruyor” sözlerini kullandı.

Türkiye olarak bölgesel ortaklarla ve ABD ile daima görüşüldüğünü dile getiren Fidan, “Bölgesel yayılmadan kaçınmak lazım. Durum iyi değil. Daha büyük bir yayılmayla karşı karşıya kalabiliriz” tabirini kullandı..

‘İsrail güvenlik peşinde değil’

Fidan, dünya kamuoyunda İsrail’in güvenliği konusunun daima gündeme getirildiğinin altını çizdi.

İsrail’in, dünya kamuoyuna palavra söylemekten vazgeçtiği zaman kendini güvende hissedeceğini belirten Fidan, “İsrail güvenlik peşinde değil. İsrail daha fazla toprak peşinde. Filistinlilere kendi devletini verdiği gün esasen İsrail güvende olacak” dedi.

Fidan, bölge ülkeleri olarak sorumluk almaya hazır olduklarını defaatle ilettiklerini anımsatarak, “İki devletli tahlili gündeme getirirken bu sefer farklı olarak, metodolojik olarak da garantörlük sistemini öne sürmemizin arkasında bu yatıyordu” diye konuştu.

Fidan, ABD ile gündemde olan F-16 savaş uçakları konusuna ilişkin soruya, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğinin hem NATO hem de Türkiye gündemine 2022’de girdiğini anımsatarak “Bu süreçte tabii Türkiye sorumlu bir ortak perspektif ile her türlü dayanağı verdi. Fakat İsveç ve Finlandiya denkleme girdiği zaman burada bir kademelendirme ile denkleme girme ihtiyacı hissettik” diye konuştu.

Özellikle Türkiye’nin hem NATO hem de kimi NATO ülkeleri ile güvenlik açısından stratejik meselelerinin olmasının müzakere gerektirdiğini belirten Fidan, “Biz bu çerçevede bilhassa terörle mücadeleyi ilk başlık olarak önümüze koyduk, yaptığımız evrelendirme politikasında” ifadelerini kullandı.

Fidan; Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, İsveç ve Finladiya’nın devlet ve hükümet liderlerinin iştirakiyle 2022’de İspanya’nın başşehri Madrid’de düzenlenen zirvede alınan karar ve yazılı mutabakatla Türkiye’nin terörle ilgili telaşlarının ilk defa gündeme taşındığını anımsattı.

PKK, YPG ve Terör Örgütü ile mücadelenin NATO metinlerine geçmesinin ve bu örgütlere NATO’ya yeni girecek ülkeler tarafından hiçbir şekilde destek verilmemesinin taahhüdünün alındığını kaydeden Fidan, Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğinin Nisan 2023’te tamamlandığını hatırlattı.

Fidan, daha sonra Litvanya’nın başşehri Vilnius’ta Erdoğan, Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’ın bir araya geldiği üçlü tepeyi hatırlatarak söylediği söz edilen zirvede terörle mücadeleye ek olarak, bilhassa NATO ülkeleri tarafında Türkiye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması ve Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğine diğer ülkeler tarafından destek verilmesi mevzularında genel bir mutabakatın ortaya çıktığını kaydetti.

Bakan Fidan, İsveç ile ilgili yasanın Türkiye Büyük Millet Meclisinden (TBMM) geçer geçmez ABD Başkanı Joe Biden’ın Kongre’ye bir mektup yazdığını, Erdoğan’ın onayı sonrası ise muahedenin ev sahibi ülkeye depozite edilmesinin akabinde ABD Kongresi’ne bildiride bulunulduğunu belirterek yürürlükte olan sürecin tamamlanacağına inandığını ifade etti.

‘Özellikle maddi zararın tazmini açısından ilgili makamlarımızın önemli ağır çalışmaları var’

ABD ile F-35 savaş uçakları sıkıntısının Ege’de Türk-Yunan istikrarını nasıl etkileyeceğine yönelik soruya Fidan, “F-35 ile ilgili sorunun, Türkiye’nin programdan çıkarılması, kendi savunma yeteneklerini geliştirme arayışı ve siyasetinin bir yansıması olarak ortaya çıktığı” cevabını verdi.

Türkiye’nin F-35 konusunda yalnızca müşteri değil, aynı vakitte üretici ortaklardan biri de olduğuna dikkati çeken Bakan Fidan, “Burada Türkiye’nin maddi kaybının yanı sıra ortaya koyduğu kapasite açısından da bir zarar söz konusu. Şu Anda bunu elimine etmek için çalışmalarımız devam ediyor. Bilhassa maddi zararın tazmini açısından ilgili makamlarımızın önemli ağır çalışmaları var.” dedi.

Hakan Fidan, Yunanistan’ın NATO üyesi olduğu için ABD’nin üretimden sonra dağıtım yapacağı ülkeler listesinde olduğunu kaydederek “Burada 2030’dan sonra F-35’lerin teslimi öngörülüyor. O vakte kadar ne olur, istikrarlar nasıl değişir, bunu takip edeceğiz” değerlendirmesini yaptı.

Batı ülkelerinden almak istenen savunma sistemlerinin verilmemesinin Türkiye’yi diğer bir arayışa ittiğini söyleyen Fidan, “Biz milli dış siyasetimizin gereği olarak kendi ülkemizin güvenliğini sağlamak ismine her türlü sistemi, harp araç-gerecini almakla yükümlüyüz. Bunun da en düzgününü nereden alacağımız konusu, elbette bizim kendi takdirimizdir” diye konuştu.

Fidan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla hava savunma sistemlerinde Roketsan tarafından geliştirilen Hisar sınıfı alçak, orta ve yüksek irtifalı ve belli bir sürece yayılan katmanlı hava savunma doktrininin uygulanmaya başlandığını kaydetti.

Bakan Fidan F-35 projesine dönüş konusunda ayrıyeten şunları söyledi:

‘Tahıl koridoru çoğu zaman Türkiye’nin gündeminde’

Bakan Fidan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bu ay Türkiye’yi ziyaret edeceğine yönelik çıkan haberlere ilişkin soruya, “Sayın Putin’in ziyareti evvelce aslında planlanmış bir ziyaretti. Şu Anda bu ziyarette kimi bahisleri tekrar görüşme imkanı olacak” karşılığını verdi.

Fidan, Türkiye’nin enerji dahil pek çok alanda yakın bağ içerisinde olduğu Rusya’nın Suriye’de YPG ve PKK’ya göz yummamasını beklediklerini ifade ederek “Suriye’de Rus silahlı kuvvetleri ile bizim silahlı kuvvetlerimiz arasında çatışmasızlık düzeneği var. Bilhassa Suriye içerisinde operasyon düzenleyeceğimiz zaman, bu sistem çoğu zaman bizim istediğimiz şekilde sağlıklı işlemeyebiliyor” sözlerini kullandı.

Türkiye’nin birinci önceliğinin, Fırat’ın doğusundan ve batısından PKK’nın tehdidinin bir an önce kaldırılması olduğunu belirten Fidan, “Bu mevzuda Rusların da bir çizgiye gelmesi. Tabii orada Rusların da öteki mevzularda bizden beklentileri oluyor. Dediğim benzeri müzakereleri olan bir mevzu. Yani durumlar ne olursa olsun, bizim operasyonlarımız devam ediyor” dedi.

Fidan, İsrail-Filistin konusunda Rusya’nın Türkiye’ye yakın bir pozisyonda bulunduğunu da kaydetti.

Rusya-Ukrayna problemine ilişkin Tahıl Koridoru’nun çoğu zaman Türkiye’nin gündeminde olduğunu belirten Fidan, “Sayın Putin’in ziyaretinde de bu husus masada kesinlikle olacak. Zira Cumhurbaşkanı’mız bu hususa çok kıymet veriyor. Bilhassa tahıl üzerinden dünyadaki başta güney nüfusları, Afrika olmak üzere yoksulların buğdaydan yoksun bırakılması, yüksek fiyattan besine erişimin gündeme gelmesi bizim insani açıdan nitekim görmek istemediğimiz bir durum. Kendimize de borç bildiğimiz bir husus” değerlendirmesinde bulundu.

Fidan’dan KYB’ye ‘Türkiye’nin daha ileri adımlar atmak durumunda kalacağı uyarısı

Fidan, Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) Irak’ın Süleymaniye kentinde PKK ile işbirliği içinde olduğu gerçeğinin uzun müddettir gündemde olduğunu vurgulayarak PKK ile işbirliğinin KYB’yi de düşman sınıfına soktuğunun tekraren bildirildiğini ifade etti.

Süleymaniye’deki KYB idaresinin PKK ile arasına uzaklık koymamasından duyulan rahatsızlığı dile getiren Fidan, şöyle devam etti:

KYB idaresine girilen yanlış yoldan dönme davetini yineleyen Fidan, aksi takdirde Türkiye’nin daha ileri adımlar atmak durumunda kalacağı ikazında bulundu.

Fidan, Türkiye ile Suriye arasındaki türlü kanallardan zaman zaman yürütülen görüşmeleri de değerlendirerek “Suriye rejiminin Türkiye’ye ön koşul koyarak diplomatik bir atılım yapma uğraşı yanlış bir tarz. Biz, bunu kendilerine de ilettik. Cumhurbaşkanı’mızın da söylediği benzeri biz diyalog kapısını açık tutuyoruz” dedi.

İki komşu ülke olarak Türkiye’nin Suriye’nin toprak bütünlüğünü savunduğunu kaydeden Fidan, “Bizim şu ana kadar Astana sürecini ihlale yönelik bir teşebbüsümüz olmadı. Bizim desteklediğimiz ögeler da hiçbir zaman Astana sürecini bozucu bir büyük atılım içerisinde olmadılar” diye konuştu.

‘Suriye rejiminin farklı nedenlerden ötürü hala Türkiye ile görüşemediğini’ belirten Bakan Fidan, “Görüştüğü zaman da kendi olamıyor esasen. Yalnız görüşme imkanı olmuyor daima öbür bir ülke var yanında. Bu, bizim açımızdan sıkıntı da değil esasen çünkü bizim kendimize inancımız tam, ne yapmak istediğimizi biliyoruz. Bölgedeki istikrara verdiğimiz değer ortada” sözlerini kullandı.

‘İki milyondan fazla insan açlık ve salgın hastalıkla karşı karşıya’

Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) İsrail aleyhine açılan “soykırım” davasında verdiği ihtiyati önlem kararının olağanüstü çok önemli olduğuna işaret eden Bakan Fidan, “Öyle bir dram ile karşı karşıyayız ki, ortaya koyacağınız tarihi bir muvaffakiyet, şayet şiddetin kendisini, trajedinin kendisini önleyemiyorsa bir mana ifade etmiyor. Bundan Ötürü bizim bir an önce bilhassa bu katliamın durdurulması sorununa yoğunlaşmamız gerekiyor” değerlendirmesini yaptı.

Fidan, İsrail’in attığı bombalarla ve sebep olduğu yıkımla hayatını kaybedenler konusunda büyük telaşlar taşındığını söyleyerek 2 milyondan fazla insanın açlık ve salgın hastalıkla karşı karşıya kaldığına dikkati çekti.

Gazze’de insanların rehin durumda olduğunu vurgulayan Fidan, şöyle devam etti:

Fidan, “En son muhataplarımızla yaptığımız görüşmelerde, şimdi bir teklif var ortada, masada, Hamas bunu kendi içerisinde değerlendiriyor. Hamas’ın bir maksadı bilhassa kalıcı ateşkes karşılığında rehinelerin bırakılması karşılıklı olarak” tabirini kullanarak İsrail’in hala kalıcı ateşkes konusunda çok fazla istekli görünmediğini kaydetti.

Türkiye’nin çeşitli formatlarda taraflarla istihbari ve diplomatik görüşmelerde bulunduğunu belirten Hakan Fidan, Türkiye’nin ilk hedefinin “bir an önce ateşkesin sağlanmasına yönelik çaba” olduğunu aktardı.

Fidan, iki devletli tahlile geçilmesi gerektiğinin de altını çizerek şunları kaydetti:

Fidan, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun siyasetlerinin, esas itibarıyla taktik olarak başarılı adımlar atmış gözükse de topyekun strateji olarak bakıldığında hem İsrail halkına hem Filistin halkına hem bölgeye büyük fecaat getirdiğini söyledi.

İsrail’in yanıtlaması gereken sorunun, “(İsrail) Ben, 67 hudutlarıyla mutluyum, diğerinin toprağında da gözüm yok diyebiliyor mu?” olduğunun altını çizen Bakan Fidan, dünya kamuoyunun da İsrail’e soracağı sorunun da bu olması gerektiğini, kilit sorunun bu olduğunu vurguladı.

Türkiye- Mısır bağlarının geleceği

Türkiye-Mısır münasebetlerinin olağanlaştırılması sürecinin büyük ölçüde tamamlanmış durumda olduğunu dile getiren Fidan, her iki tarafında bunun yararını gördüğünü, Mısır ve Türk halkının birbirine tarihi bağlarla bağlı iki büyük millet olduğunu kaydetti.

Fidan, ikili alakaların “bölge güvenliği açısından” ve “ticari açıdan” olağanüstü çok önemli olduğunu aktararak “Mısır’da çok sayıda Türk yatırımcısı var ve bu yatırımları biz artırmak istiyoruz. Mısır bizim için kardeş ve dost ülke, imkanların olduğu bir ülke. Türk yatırımcıları da Mısır’daki ortamı kendileri için olağanüstü uygun görüyorlar. Oraya gittiğimde de Türk iş adamlarıyla uzun bir toplantı yaptım, hepsini uzun uzun dinledim. Bu yatırımların daha da artması için kolaylaştırıcı kimi önlemlerin geliştirilmesi gerekiyor” dedi.

Mısır’ın bölgesel güvenlik açısından, bilhassa Filistin-İsrail problemi açısından kıymetine işaret eden Fidan, şunları kaydetti:

Fidan, aynı vakitte Türkiye’nin Akdeniz güvenliği konusunda da Mısır ile önemli bir işbirliği içerisinde olunması gerektiğini, Mısır ile Sudan ve Etiyopya sıkıntısının, enerji konusunun çalışılması gereken mevzular arasında yer aldığını aktardı.

Balkanlar’da Türkiye’den dayanaklar beklendiğini söyleyen Fidan, bu takviyeleri en ideal bir şekilde yapmak için daima diyalog halinde olunması gerektiğini belirtti.

Fidan, kısa süre önce Arnavutluk, Bulgaristan ve Romanya’ya düzenlediği ziyaretlerin bunu kapsadığını söyleyerek Arnavutluk ve Türkiye arasındaki alakaların sistematik bir şekilde ilerleme konusunda önemli gayret olduğunu kaydetti.

Bulgaristan-Türkiye arasındaki bağlantıların olağanüstü seviyede olduğunu dile getiren Fidan şunları kaydetti:

Fidan, Türkiye-Yunanistan bağlantılarına de değinerek “Bizim tarihten tevarüs ettiğimiz meselelerimiz var Ege’de. Bu nesle ait değil, bu sıkıntıların bir kısmı, bunu biz devraldık” sözlerini kullandı.

Bu kuşağın sorumlu bireyleri olarak, bu meselelerin nasıl yönetileceği, olgun devletler olarak bu sıkıntıların paranteze alınıp, hangi alanlarda bağlantıların ilerletilebileceğine dair bir metodoloji ortaya konulduğunu söyleyen Fidan, “Her iki başkanın de ortaya koyduğu vizyon ve dayanakla, biz Dışişleri Bakanlığı olarak bu pozitif gündemi ilerletmeye çalışıyoruz” diye konuştu.

Fidan, ekonomi, turizm, eğitim ve kültürel faaliyetler, vize işbirliği, adalara seyahatler de dahil olmak üzere birçok mevzu olduğunu ifade ederek şunları kaydetti:

Fidan, antet hususlardan birinin Kıbrıs olduğunu ifade ederek, diplomasinin sonlarını genişleterek çözülmeye çalışıldığını aktardı.

Türkiye’nin AB süreci

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik süreci hakkında da değerlendirmede bulunan Fidan, Türkiye’nin AB süreci seyahatinin uzun vakittir devam eden bir husus olduğunu fakat bu bahsin hem geçmişine hem de bugününe bakılarak dersler çıkarıldığını belirtti.

Fidan, “Yeni yaklaşım neler getirebilir, bu husustaki yeni parametrelerimiz, telaffuzlarımız politikalarımız neler oldu, bu hususta çok çalışıyoruz” dedi.

AB’nin öncelikle karar vermesi gereken hususa dikkati çeken Fidan, “Avrupa Birliği Türkiye’yi üye yapmak istiyor mu, istemiyor mu?” diye konuştu.

Sözlerine son verirken 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin yıl dönümü olduğunu hatırlatan Fidan, “Ben tekrar, şehit olan vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet diliyorum. Yakınlarına da sabır ve taziye dileklerimi tekrar iletmek istiyorum” sözlerini kullandı.