İPA raporu: Emeklilerin konut ve kira harcamaları bir yılda yüzde 28,6’dan 31,9’a çıktı; barınma giderlerini karşılayamıyorlar

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) raporuna göre, temel gelir kaynağı emekli maaşı olan hanelerin konut ve kira harcamaları 2022 yılında yüzde 28,6 iken geçen yıl yüzde 31,9 düzeyine çıktı.

İBB’ye bağlı İPA, kent gündemi serisinin sonuncusu olan “Enflasyon ve Kronikleşen Yoksulluğun Gölgesinde Geçim Çabası: Emekliler” raporunu yayınlandı. Raporda, geçen yıl yapılan bir araştırmada Türkiye’nin 44 ülke arasında emeklilik sistemi açısından sondan ikinci sırada yer aldığı vurgulandı.

2010 yılında en düşük emekli aylığıyla 11,4 gram altın ya da 453,4 dolar alınabilirken bugün bu bedelin 4,4 gram altına ve 319 dolara düştüğü aktarıldı. 2010 yılında minimum fiyatın üstünde olan emekli maaşının şu an minimum fiyatın yarısına denk bir hâle geldiği belirtilerek bu durumun emeklileri çalışmaya zorladığı ifade edildi.

Emekliler iş arıyor

Raporda, “SGK verilerine göre yaklaşık 2,4 milyon emeklinin bulunduğu İstanbul’da yaşlılık aylığı alan ve çalışan-iş arayanların, tüm yaşlılık aylığı alanlara oranı yüzde 60 düzeylerine yaklaşarak yüzde 55 düzeylerindeki Türkiye ortalamasının da üstüne çıktı. 2023 yılında 55 yaş ve üstünde 17 bin 137 kişi, 65 yaş ve üstünde bin 368 kişi İŞKUR’a iş müracaatında bulundu” bilgilerine yer verildi.

Yüzde 28,4’ü çalışıyor

Ayrıca bu bilgilerin yalnızca resmi olarak kayıt altına alınan müracaatlar olduğuna dikkat çekilerek “Kayıt dışı çalışmaya yönelen emekliler de hesaba katıldığında bu sayıların çok daha yüksek olacağı tahmin edilmektedir” denildi. İstanbul’da yaşamak için yaşlılık ya da emeklilik aylığına hak kazananların yüzde 28,4’ünün resmi olarak çalışmaya devam ettiği; emekli İstanbulluların yüzde 18,3’ünün hem kiracı hem de hanelerinde emekli aylığı dışında öteki bir geliri olmadığı ortaya kondu.

Gıdada ve giyside ucuza yöneliyorlar

Ortalama ömür maliyetinin 24 bin 991 TL olarak hesaplandığı İstanbul’da en düşük emekli maaşının bu ömür maliyetinin yarısından bile az olduğuna vurgu yapılarak “Emekli maaşlarının yetersizliği sebebiyle çalışma hayatını devam ettirmeye zorlanan emekliler vakitte besin ve giysi harcamalarında daha ucuz ürünlere yönelmeye başlamış; temel muhtaçlıklarını karşılayabilmek ismine sosyal ve kültürel aktivitelere olan harcamalarını kesmiştir” denildi.

Barınma masraflarını karşılayamıyorlar

Temel gelir kaynağı emekli maaşı olan hanelerin konut ve kira harcamalarının 2022 yılında yüzde 28,6 iken 2023 yılında yüzde 31,9 düzeyine çıktığı aktarılan raporda, “İstanbul genelinde en düşük emekli maaşını ikiye-üçe katlar düzeylere gelen kira bedelleri, İstanbullu emeklilerin barınma masraflarını karşılamada önemli bir baskı oluşturmuş, bu durum çalışma kapsamında görüşülen bütün emekliler tarafından sıklıkla vurgulanmıştır. Öte yandan kiracı emekliler ev sahibi olan emekliler de maaşlarının düşüklüğünü vurgulayarak hayat standartlarını düşürmek zorunda kaldıklarını ve kira masrafları olmamasına karşın kıt kanaat geçinebildiklerini ifade etmişlerdir” tespitine yer verildi.