Kıbrıs sorunu: BM ev sahipliğindeki görüşme tahlil adımı yeri olabilir mi?
Ayşe Sayın / BBC Türkçe
Kuzey Kıbrıs lideri Ersin Tatar ile Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis‘in Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in evinde New York’ta gayri resmi akşam yemeği buluşması, Kıbrıs meselesinin tahliline kapı aralayıp alamayacağı manasında çok önemli görülüyordu.
Görüşme sonrası yapılan açıklamalara göre gayri resmi temasların sürdürülmesi ve yeni sınır kapılarının açılması gündemde. Kıbrıs Türk kısmı ise tahlile ilişkin bir ilerleme beklemiyor.
New York dönüşü görüştüğümüz Kuzey Kıbrıs lideri Ersin Tatar, çözüm ve müzakere konusundaki şartlarının değişmediğini belirtirken, yemekteki havayı şu sözlerle özetledi:
“Kıbrıs 61 yıllık meseledir, 56 yıldır da görüşmeler de devam eder. Bu yemekten tahlil çıkmayacağı muhakkaktı. BM Genel Sekreteri, ‘Yemek menümüz pek hoş değildir,fakat görüntüsü güzel’ dedi. Ben ‘Esas görüntü bizde, Türkevi’ne giderim görünüm için’ dedim. Yemekte esasen meymenet yoktu. O ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’ dedi. Ben ‘iki devletli çözüm’ dedim.”
BM Genel Sekreteri Guterres’in ev sahipliğindeki gayri resmi buluşmada, ,“Kıbrıs meselesinin tahlili konusunda yeni bir adım atılabilir mi?” sorusuna cevap arandı. Fakat Kuzey Kıbrıs idaresine göre resmi müzakere yapılması için taban oluşmadı.
New York dönüşü, BBC Türkçe’nin de aralarında bulunduğu bir grup gazetecinin sorularını yanıtlayan Ersin Tatar, Guterres’in de resmi müzakere tabanı olmadığını teyit ettiğine dikkat çekti. Gayri resmi görüşmede konuşulduğunu anlatan Tatar, iki kesim halklarının yakınlaşması ve hayatlarının kolaylaştırılması için efor harcanması teklifinde bulunduğunu, bu kapsamda da yeni sınır kapılarının açılmasının gündeme geldiğini bildirdi.
“Hiç kimse kısa sürede tahlil beklememeli”
Guterres’in talep ettiği “güven arttırıcı önlemler” konusunda Kıbrıs’ta Türkler olarak artık problemlerine tahlil üretilmesini beklediklerini belirten Tatar, Türk bölümüne yönelik izolasyonu eleştirdi ve kimsenin kısa sürede bir tahlil beklememesi gerektiğini vurguladı:
“Halkımız 1964’ten beri halkımız dışlanmışlık, izolasyon altındadır. 1974’ten beri kabul etseler de öncesinde yaşadıklarımız vardır. Bizim futbol grubumuz 61 yıldır uluslararası arenada oynayamıyor.
“BM Genel Sekreteri aslında yorgun Gazze’yle mi Ukrayna’yla mı uğraşacak, yoksa Kıbrıs’la mı ilgilenecek” diyerek, “Hiç kimse Kıbrıs’ta kısa sürede tahlil olmasını beklememeli.”
Kıbrıs konusunda 4+1 buluşması yerine Hristodulidis’in Avrupa Birliği’ni (AB) masaya oturtmak istediğini söyleyen Tatar, “AB’nin bizi görmemesi, kendi ayıpları. Siz Kıbrıs’ta iki eşit tarafı anlaştırmaya çalışıyorsunuz. O zaman bizi görmeleri gerekir.fakat adamların niyeti bizi Güney Kıbrıs’ın alt tarafı yapmak. Rum tarafı, ‘Egemen tek kimlik Kıbrıslı olmaktır’ diyorlar. Bundan Ötürü 1960’ın da gerisine gitmemizi istiyorlar” tabirlerini kullandı.
Görüşmenin detaylarına ilişkin de bilgi veren Tatar’ın anlatımına göre Guterres , masada 2017’de iki yıllık resmi müzakere akabinde Crans-Montana’da sonuç alamamaktan ötürü hayal kırıklığını dile getirdi.
Tatar o dönem karşı tarafta Nikos Anastasiadis’in müzakereyi yürütmesine rağmen aslında Hristodulidis’in uzlaşmaya varılmasını engellediğini anlattı.
Bu görüşünü yemekte de anlattığını aktaran Tatar, “BM Genel Sekreteri, Anastasiadis’ın masayı yıktığını söyledi.fakat ben ‘Esas hatalısı burada’ dedim. Bir bakıma da ‘Crans-Montana’yı çökertti’ diye seçildi. Kimse kısa sürede tahlil olmasını beklemesin” görüşünü dile getirdi.
“Azınlık durumuna düşemeyiz”
Tatar resmi müzakerenin şu basamakta mümkün olmadığını, lakin gayri resmi görüşmelerin devam edilmesinin öngörüldüğünü, bunun 4 artı 1 yani BM evinde Türk ile Rum tarafları yanı sıra garantörler Türkiye ile Yunanistan’ın iştirakiyle olmasını konuştuklarını ifade etti.
Tatar, Rum tarafının ise masaya kesinlikle İngiltere’yi getirme gayreti içinde olduğuna dikkat çekti:
“Biz gidip de Kıbrıs Cumhuriyeti içinde azınlık durumuna düşmeyiz. Bu saatten sonra teslimiyet anlayışı içinde bu işi sonuca götüremeyiz. Mesela İngiliz adada hükümran ben değilim, bu nasıl olacak? Adaletiniz bu mu sizin? Egemenliğimizi kabul edin oturup anlaşalım”