‘Toksik ebeveynlik’ nedir?

Ashley ve Sarika birbirlerinden binlerce kilometre uzakta yaşıyor olabilirler, lakin pek çok ortak noktaları var.

Her iki bayan da, ihtiyaç duyduklarında büyük ölçüde yanlarında olmayan ebeveynlerinin hala onları denetim etmeye çalıştığını; meslek, sosyal ömür, ilişkiler ve evlilikleriyle ilgili kararlarına müdahale ettiğini söylüyor.

Bu sorun sandığımızdan da yaygın.

TikTok ve diğer sosyal medya platformlarından yayın yapan pek çok kişi, ebeveynleriyle bağlantılarını kestiklerini anlatıyor.

Bunun, çocukluktan beri daima suçluluk ve dehşete neden olan “toksik davranışlardan” kaynaklandığı paylaşılıyor.

İngiliz Danışmanlık ve Psikoterapi Derneği’nde psikoterapist olan Ayo Adesioye, “Toksik ebeveynlerin yol açtığı ziyanlar için profesyonel yardım arayan insanların sayısı artıyor” diyor.

Peki çoğu zaman kinden daha yaygın bir şekilde kullanılan “toksik ebeveynlik” kavramı ne manaya geliyor?

‘Toksik ebeveyn’ nedir?

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’na (UNICEF) göre, “pozitif ebeveynlik bir yol, bir dizi kural ya da bir biçimle sınırlı değil, aynı vakitte bir inanç ve bir hayat biçimi.”

UNICEF, “Çocuklara hürmetle davranılmalı, çocuklar şiddet ve utanç endişesinden arındırılmalı ve sevgi dolu teşviklerle yönlendirilmeli” diyor.

“Toksik ebeveynlik” için resmi bir tarif olmasa da genelde “olumlu ebeveynliğe” aykırı bir dizi olumsuz özelliği tanımlamak için yaygın olarak bir şemsiye terim olarak kullanılıyor.

Ayo Adesioye, “Bir şeyi ekseriyetle münferit bir olaydan çok tekrar eden bir davranış biçimi olduğunda toksik olarak etiketliyoruz” diyor.

Yani çocuğunuza bir partneri olup olmadığını sormak tek başına sorun teşkil etmese de, soru sorma alışkanlığı denetimci ya da istismara dayalı olduğu durumlarda toksik olarak nitelendirilebilir.

2013 yılında University of California’da (UCLA) yapılan bir araştırma, çocukluk döneminde yüksek seviyede gerilim yaşayanların yetişkinlikte yüksek kolesterol, yüksek tansiyon ve diyabet gibi kimi sağlık riskleri geliştirme ihtimalinin daha fazla olduğunu tespit ediyor.

Ne tıp davranışlar ‘toksik’ sayılıyor?

Adesioye, iki toksik ebeveynlik tipini yaygın şekilde gördüğünü ve bunların çoklukla birbiriyle örtüştüğünü söylüyor.

Birincisi, gerçekçi olmayan beklentiler ve standartlar belirleyerek çocuklarının akademik mesleğine, iş hayatına ya da alaka seçimlerine müdahale eden denetimci ebeveynler.

İkincisi ise narsist ebeveynler. Adesioye’ye göre bunların önceliği çocukları değil kendileri.

İngiltere’de yaşayan danışman klinik psikolog Alyson Corner ise pek çok örnek daha olduğunu söylüyor.